SIRIS.nl

Peelacademie van start met aankondiging Peelagenda

Cultuurhistoricus dr. Gerard Rooijakkers heeft op vrijdag 16 maart in Museum Klok & Peel in Asten met de aankondiging van een Peelagenda de aftrap verricht voor de Peelacademie, centrum voor Peelstudies en Storytelling.

Rooijakkers hoopt de Peelagenda in het najaar te kunnen presenteren als een breedgedragen plan, waarmee de Peel haar eigen 'culturele ecosysteem' versterkt. Het plan moet bijdragen aan een gezonde ontwikkeling van onder andere de groeiende vrijetijds-economie in de Peel.

De Peelacademie is geen instituut of gebouw, maar een kring cultuurwerkers die de Peel beter willen profileren dan nu gebeurt. De 'ingebruikname' van de Peelacademie vond plaats tijdens een publiekspresentatie van het boek 'Gemeint en Gemeenschap, Jaargeboden in Peelland' van Lia van Zalinge-Spooren.

Historica Van Zalinge, voorheen werkzaam bij de Gemeentelijke Archiefdienst Helmond en het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven, is onlangs op dit proefschrift gepromoveerd. De presentatie van haar boek was aangekleed met een studiemiddag, bijgewoond door een kleine honderd belangstellenden, overwegend heemkundigen en andere erfgoedspecialisten uit de Peelregio.

Tijdens de studiemiddag werden vier inleidingen gehouden. Na een welkomstwoord door een glunderende museumvoorzitter en gastheer Harry van der Loo - 'geweldig dat het zo druk is' - beet prof. dr. Arnaud-Jan Bijsterveld het spits af. De bijzonder hoogleraar Cultuur aan de Tilburg University en tevens promotor van Lia van Zalinge toonde in zijn inleiding 'Onze dorpen in de middeleeuwen' aan, dat de Brabantse dorpen in de vroege middeleeuwen bepaald geen statische eenheden waren, maar bevolkingscentra die voortdurend in beweging waren, soms zelfs letterlijk. Ook maakte hij duidelijk dat onze hedendaagse kennis over de middeleeuwen beperkt is, omdat ze voornamelijk steunt op officiële akten en archeologie, en niet op het dagelijks leven van mensen.

Dr. Lia van Zalinge bracht in haar inleiding dat dagelijkse leven van vroeger dichterbij, door gedetailleerd in te gaan op de Jaargeboden in Peelland rond 'Gemeint en gemeenschap tussen 1300 en 1795'. Die Jaargeboden waren de afspraken die ingezetenen van stad of dorp jaarlijks maakten rondom het gebruik van hun gemeenschappelijke gronden. Ze verhalen onder andere over wat mocht en niet mocht, over boetes op overtredingen en aan wie die afgedragen moesten worden. Door die afspraken per gemeente met elkaar te vergelijken, krijg je inzicht in culturele verschillen en daarmee in het vroegere leven van alledag in de diverse Brabantse regio's.

Museumvrijwilliger en oud-journalist Piet Snijders mocht zijn visie geven op het 'Leven in en met de Peel' in nog weer latere tijden. Hij bleef dicht bij zijn roots door te vertellen over de geschiedenis van zijn eigen geboorteplaats Asten-Heusden, een 'jonge Peelontginning', hoewel de eerste bewoning teruggaat tot de 14e eeuw. Volgens hem werd de ontwikkeling van het kerkdorp vertraagd door rechthebbenden van de 'gemene gronden', die de natuurlijke rijkdommen van de Peel niet wensten over te laten aan de toevallige inwoners van de eeuwenoude Heusdense gehuchten. Dat het dorp toch van de grond kwam, was volgens Snijders te danken aan de vroegere - en helaas verdwenen - coöperatieve eensgezindheid van de Heusdenaren.

Met zijn verhaal leidde Snijders de Peel de twintigste eeuw binnen, waarna het voor cultuurhistoricus dr. Gerard Rooijakkers maar een kleine stap was naar de Peel van nu en straks. Hij zette de Peel neer als een 'regionaal cultureel ecosysteem', dat weliswaar karakteristiek is, maar dat momenteel landelijk niet meetelt omdat niemand de Peel op de agenda heeft staan.

Als adviseur van de Raad van Cultuur staat Rooijakkers mede aan de wieg van het regeringsbeleid voor cultuur. Uit dien hoofde kon hij vers van de pers aankondigen dat in het beleid van de nieuwe cultuurminister Ingrid van Engelshoven de regionale culturele infrastructeer één van de pijlers wordt.
De meeste regio's in Nederland - zeker rond stedelijke gebieden - hebben zichzelf cultureel helder op de kaart gezet, maar enkele regio's worden in Den Haag structureel vergeten omdat ze zich onvoldoende aanbieden. Daartoe behoren de Waddeneilanden met de kop van Noord-Holland, de Achterhoek én de Peel.
In Brabant vloeien de regeringsmiljoenen op allerlei terreinen vrijwel automatisch naar Mainport/Brainport Eindhoven, probeert satellietstad Helmond daar ook een beetje van mee te profiteren, en vist de Peel structureel achter het net. Dat komt onder andere omdat er geen verbinding is tussen de Brabantse en de Limburgse Peelgemeenten. Om daar verandering in te krijgen is het volgens dr. Gerard Rooijakkers hard nodig dat allerlei belanghebbenden de schouders zetten onder een gezamenlijke Peelagenda. Daartoe is het in de eerste plaats nodig dat lokale politici regionaal de rijen sluiten. "Niemand komt de Peel iets nabrengen; u zult het zelf moeten afdwingen," was het advies van dr. Rooijakkers.

Al met al een nog wat abstracte materie, maar de geanimeerde nazit in Museum Klok & Peel bewees toch dat de boodschap 'geland' was. En dus toog voorzitter Harry van der Loo van Museum Klok & Peel op zaterdag 17 maart al meteen naar café Van Hoek in Asten om tijdens een CDA-verkiezingsbijeenkomst minister van Financiën Wopke Hoekstra ervan te doordringen dat deze in zijn toewijzing van middelen de Peel toch zeker niet mag vergeten.