SIRIS.nl

Museum Klok & Peel levert bijdrage met 'Aktion im Moor'

Het kunstwerk 'Aktion im Moor', bij kazemat 104 van de Peel-Raamstelling, is nog geen gemeenplaats in de Peel.

Maar dat gaat binnenkort veranderen. Vrijdag 25 september wordt in de Groote Peel op de grens tussen Asten en Meijel namelijk de Peeltroef Vesting Vossenberg officieel in gebruik genomen.

Blikvanger is het Belfort Vossenberg, een 22 meter hoge uitkijktoren die een magnifiek uitzicht biedt over Nationaal Park De Groote Peel. Wie helemaal naar boven klimt om dat uitzicht te genieten, wordt op de bovenste etage beloond met nóg een verrassing: de 'Aktion im Moor'.

Dat is een wereldberoemd kunstwerk, bestaande uit een serie van vier zwartwit foto's, die in de zomer 1971 in de Groote Peel bij Kazemat 104 zijn gemaakt door het Duits/Italiaanse kunstenaarsduo Joseph Beuys en Gianfranco Gorgoni. Beuys is het onderwerp op de foto's, Gorgoni is de fotograaf.

Vesting en Belfort Vossenberg

Maar eerst meer over de Peeltroef Vesting Vossenberg, een initiatief van de werkgroep Natuur en Recreatie van het Dorpsoverleg Meijel.

Vijf jaar geleden spitste deze groep de oren, toen in Nuenen tijdens de jaarlijkse Peeldag van het Peelnetwerk (intussen ter ziele) een lans werd gebroken voor het opwaarderen van de Peel-Raamstelling. Nieuwe initiatieven rond de restanten van deze verdedigingswerken zouden de vrijetijdseconomie van zuidoost-Nederland ten goede kunnen komen, zo bepleitte landschapsarchitect Marianne van Rooden.

Een prachtig idee, vonden de vertegenwoordigers van de Meijelse Werkgroep Natuur en Recreatie. Want Meijel had met de kazematten op de Vossenberg niet alleen prima basismateriaal, het dorp was ook al langer op zoek naar een lokale blikvanger in de Peel. Er volgde nog een symposium in Vredepeel en de uitkomst daarvan was dat 2019 - 75 jaar vrede - een geschikt jaar zou zijn om uitgewerkte projecten te presenteren.

In Meijel werd vervolgens het idee ontwikkeld om de kazematten van de Vossenberg niet alleen 'beleefbaar' te maken, maar ook om er een hoge toren bij te bouwen, van waaruit de Groote Peel in zijn geheel kon worden overzien.

Van meet af aan gingen de plannenmakers ervan uit dat die toren zelf ook attractiewaarde zou moeten hebben. Op de Vossenberg moest natuurlijk het verhaal van de oorlog (van de mobilisatie tot de Slag om Meijel) worden verteld, maar ook het cultuurhistorisch verhaal van de turfwinning en het natuurhistorisch verhaal van het behoud van de laatste Peelrestanten. En dan was er nóg een element dat belicht kon worden: de Peel als inspiratiebron voor kunst & cultuur.

Met dat complete pakket onder de arm slaagden de Meijelse initiatiefnemers erin om van de uitkijktoren op de Vossenberg - die zij gaande de rit Belfort Vossenberg doopten - een uniek samenwerkingsproject te maken met nationale, provinciale, regionale en lokale participanten. Eigenlijk had het Belfort dit voorjaar al geopend kunnen worden, maar door corona moest het openingsfeestje worden uitgesteld. Vrijdag 25 september is het wel zover en kan het Belfort Vossenberg formeel worden overgedragen aan Staatsbosbeheer, de eigenaresse van Nationaal Park De Groote Peel, inclusief de Vossenberg.

Aktion im Moor

De Peeldag in Nuenen werd ook bijgewoond door oud-kunstredacteur Piet Snijders van het ED, inmiddels als storyteller verbonden aan Museum Klok & Peel in Asten.

Hij herinnerde zich dat hij in 2010 samen met de Eindhovense kunstkenner Wim Langenhoff op expeditie was geweest in een dichtbegroeid deel van De Groote Peel om Kazemat 104 terug te vinden, niet ver van de Vossenberg, maar op Astens gebied.

Bij die kazemat had de toevallig passerende Duitse kunstenaar Joseph Beuys op een mooie zomerdag in 1971 het spraakmakende kunstwerk 'Aktion im Moor' gecreëerd.

Beuys had er over het moeras gedanst en was er uiteindelijk ingedoken. De Italiaanse fotograaf Gianfranco Gorgoni had er foto's van gemaakt en die zouden uiteindelijk het tastbare kunstwerk vormen; een vroege uiting van eco-kunst, oordeelde de kunstkritiek later.

In Meijel werd dit verhaal uit de kunstwereld gretig opgepikt als extra element voor de invulling van de uitzichttoren op de Vossenberg. Er ontstond een samenwerking over de provinciegrens heen en uiteindelijk slaagde (oud) voorzitter Harry van der Loo van Museum Klok & Peel erin om - met financiële steun van Waterschap Aa en Maas - in New York van fotograaf Gorgoni en diens dochter Maya de rechten te verwerven voor een Peellandse pop-up tentoonstelling van de 'Aktion im Moor'.

Museum Klok & Peel

Intussen hangen de foto's bijna levensgroot op een steenworp afstand van de plek waar ze bijna vijftig jaar geleden werden gemaakt. Ook zijn ze in iets bescheidener formaat te zien in de grote hal van Museum Klok & Peel in Asten. Voor het museum past de Aktion im Moor in het project Death Valley De Peel en onderstreept ze dat de Groote Peel niet alleen een plek is van turfwinning, natuurhistorie en oorlogsvoering, maar ook een inspiratiebron voor kunst en cultuur.

Storyteller Piet Snijders heeft het verhaal te boek gesteld. Zijn tweetalige 'Aktion im Moor/Een kennismaking met Joseph Beuys' is vanaf vrijdag 25 september voor € 9,95 te koop bij Museum Klok & Peel en bij andere nog nader bekend te maken verkooppunten.