Jailhouse Rock, het bekende rocknummer van Elvis Presley, was het eerste wat de bijna zestig aanwezigen op dinsdag 7 februari hoorden van Frédéric Philippi.

Hij was door gespreksleider Hannie Derksen voorgesteld als gast bij haar laatste optreden als gespreksleider voor Alzheimer Café Peelland, met als thema dementie en muziek. Het was niet alleen het afscheid van Hannie, maar ook van locatie De Beiaard. Vanaf maart is het Alzheimer Café in ’t Kwartier.

Muziektherapeut

Frédéric Philippi is muziektherapeut bij Savant en verzorgt vooral groepssessies in zes tehuizen van Savant. Hij opende dus verrassend met het zingen en spelen van Jailhouse Rock. Het nummer, zo legde hij uit, herinnerde hem aan zijn overleden vader van wie dit het lievelingsnummer was. En zo duidde hij meteen de eerste reden aan om muziek te laten horen bij mensen met dementie: muziek, zeker muziek die men leerde kennen tussen het 15e en 25e levensjaar, roept herinneringen op. Heel belangrijk bij het omgaan met mensen met dementie.

Dat muziek herinneringen oproept bleek ook bij de eerste praktijkoefening die Frédéric deed. Een achttal vrijwilligers nam plaats op stoelen voor in de zaal en ze kregen een (percussie-)instrumentje. Die instrumentjes zou je kunnen vervangen door lepels en pannen e.d. Frédéric begon te spelen op zijn gitaar en zong “En ik heb jou voor het eerst ontmoet, daar bij de waterkant”. Binnen de kortste keren speelden en zongen niet alleen de acht vrijwilligers, maar vrijwel alle aanwezigen mee. Ze herkenden het nummer en dat nodigde uit tot meedoen. Zo snel verbindt muziek. Het werkt direct. Bovendien ontspant muziek. Je wordt er vrolijk van. En nog een voordeel: teksten kunnen aangegrepen worden voor het ophalen van herinneringen. “Hoe heb jij je partner leren kennen, ook bij de waterkant?” De antwoorden die dan komen kunnen leiden tot een gesprekje of de aanleiding zijn voor een ander lied. Een ander voorbeeld: Het lied “Het zijn de kleine dingen die het doen” nodigt uit tot de vraag: “En waar word jij blij van?” Reacties komen vanzelf. Je maakt geheugenlaatjes open.

Ook zijn er volop mogelijkheden om mensen tijdens het muziek maken en zingen uit te nodigen om te bewegen; dat kan, zittend op een stoel. Frédéric liet het zien, door eenvoudige bewegingen met armen en benen voor te doen en de mensen te vragen het na te doen. Het ging als vanzelf. Zelfs een vrijwilliger in de zaal kreeg de mensen aan het bewegen toen hij de dirigeertaak van Frédéric overnam. Daarmee wilde Frédéric ook laten zien dat je mensen met dementie, door ze iets te laten doen wat ze misschien niet gewend zijn, zoals muziek maken en zingen en zelfs dirigeren, zelfvertrouwen kunt geven.

Wat kan je thuis doen

Bovenstaande voorbeelden zijn erg geschikt voor groepssessies, maar wat kun je thuis doen met muziek? Een muziektherapeut laten komen? Nee, dat stuit vaak op financiële en verzekeringstechnische drempels. Alleen in geval van een trauma, rouw, verlies of depressie wordt soms individueel een zangtherapeut ingezet. Een eenvoudige tip voor thuis: lievelingsmuziek draaien van de persoon met dementie (cd, vinyl, YouTube, websites; radio is minder geschikt, want daar hoor je ook muziek die de persoon niets doet en je wordt afgeleid door de presentatoren en de spelletjes). Wil je de persoon rustig hebben, dan kies je rustige muziek (eventueel met beelden via tv), wil je de persoon actiever krijgen, dan kies je vlottere muziek. Een andere tip: samen liedjes van vroeger zingen; dat kunnen ook Marialiedjes zijn. En met wat extra inspanning en creativiteit zouden enkele van de bovengenoemde activiteiten, eventueel vereenvoudigd, ook thuis gedaan kunnen worden.

Er werd vanuit de zaal nog gevraagd naar mogelijkheden van de CRDL, een instrument/voorwerp dat met muziek en geluiden reageert op aanrakingen van het voorwerp en van elkaar. Intypen bij Google levert filmpjes op die de werking duidelijker laten zien dan woorden kunnen uitleggen. Maar voor thuis is de CRDL, vanwege de kosten, minder interessant.

Afsluiting

Hannie Derksen constateerde aan het eind van de bijeenkomst dat ze, mede door het jeugdige, aanstekelijke enthousiasme van Frédéric en de geweldige medewerking van de zaal - met opvallend veel werkers in de ouderenzorg - een mooie laatste ACP-avond had gehad. Er waren bloemen voor Frédéric en voor een tweetal bezoekers. Werkgroepvoorzitter Petra Raijmakers dankte Hannie voor haar jarenlange inzet en voor de wijze waarop zij de avonden leidde, vooral ook de “kleine ACP’s” in coronatijd. Ze had bloemen en een attentie voor Hannie. En van de zaal kreeg Hannie een luid applaus.

Het volgende ACP is op dinsdag 7 maart in ’t Kwartier, met een minder luchtig thema dan vandaag, namelijk palliatieve zorg - euthanasie - vrijwillige terminale zorg. Gespreksleider Jac Huijsmans gaat hierover in gesprek met Eline Seifert, specialist Ouderenzorg bij De Zorgboog.

Aanvang 19.30 uur. Inloop vanaf 19.00 uur.